Kolencentrales zijn verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de Nederlandse elektriciteitsopwekking, al kennen ze een aantal nadelen.
Wat zijn kolencentrales?
Kolencentrales zijn elektriciteitscentrales die energie opwekken met het verbranden van steenkool. Rond de 25% van de energie in Nederland wordt op het moment door kolencentrales gegenereerd. Ondanks de verbetering van filterprocessen zijn kolencentrales de meest milieuvervuilende elektriciteitscentrales vanwege de onvermijdelijke uitstoot van fijnstof, koolstofdioxide, zwaveldioxide en stikstof. Hoge concentraties van deze stoffen zijn slecht voor de gezondheid en spelen een rol in de opwarming van de aarde. Dit maakt elektriciteitsopwekking door kolencentrales controversieel. Vrijwel alle Nederlandse kolencentrales proberen ter compensatie biomassa (bijvoorbeeld resthout en cacaodoppen) bij te stoken. Daarnaast wordt zwavel zorgvuldig gefilterd en opgevangen voor verwerking in gips. Elektriciteitscentrales die kolen gebruiken gaan gemiddeld 35 jaar mee, waarbij rekening moet worden gehouden dat het rendement van oudere centrales lager is dan de nieuwste generatie.
Werking kolencentrales
Elektriciteitsopwekking in kolencentrales gebeurt op de klassieke manier. In een vuurhaard worden tot poeder vermalen kolen verbrand. Met de hitte die hierbij vrijkomt, zet men water om in stoom. Onder hoge druk zorgt stoom dat een turbine in beweging komt. De generator die hieraan is verbonden, produceert elektriciteit. Stoom condenseert hierna met behulp van koud oppervlaktewater tot water dat vervolgens opnieuw door het systeem wordt geleid. De kwaliteit van steenkool loopt zeer uiteen. Steenkool met een hoog zwavelgehalte is goedkoop maar slechter voor het milieu. Daarom wordt steenkool met een verschillend zwavelgehalte gemengd voor een optimale balans tussen kosten en emissienormen.
Nederlandse kolencentrales
In Nederland zijn op het moment elf grote kolencentrales operationeel. De nieuwste centrale van GDF SUEZ Energie Nederland op de Maasvlakte is in 2015 geopend en beschikt met 800 MW over het hoogste nominale vermogen van alle Nederlandse kolencentrales. Een nieuwe kolencentrale in de Eemshaven (Delfzijl) zal over het dubbele vermogen beschikken (genoeg voor 2,5 miljoen huishoudens.) In het Energieakkoord is afgesproken dat vijf kolencentrales binnen afzienbare tijd gaan sluiten. 1 januari 2016 zullen de centrales in Geertruidenberg, Borssele en Nijmegen sluiten, een jaar later gevolgd door de twee oudere kolencentrales op de Maasvlakte. Om te voldoen aan milieudoelstellingen wordt soms, ook binnen de energiebranche, geopperd om alle kolencentrales op non-actief te stellen ten gunste van gascentrales die stilstaan omdat de prijs van kolen laag is. Een realistische inschatting is dat de overgebleven centrales de komende jaren een belangrijke rol zullen blijven spelen in de productie van elektriciteit.